Jaarverslag 2021

Wat gebeurde er bij het Rotterdams Ongedocumenteerden Steunpunt in 2021? Lees het hier.

Spreekuren

Ruim 900 verschillende personen kwamen op het spreekuur, in totaal waren er zo’n 1500 contact-momenten.

Enkele grote groepen waren Marokkanen (130), Colombianen (109), Chinezen (70), Algerijnen (48), Surinamers (47), Brazilianen (47) en Indonesiërs (45). De leeftijd varieerde van 14 dagen tot 88 jaar!

815 Personen kregen een Erasmuspaspoort voor de toegang tot medisch noodzakelijke zorg.

750 keer kreeg iemand steun in de vorm van boodschappenkaarten (via het Rode Kruis) of geld. We hielden speciale acties om vreemdelingen te steunen die hun werk waren verloren in de coronatijd. In die periode besteedden we ruim 60.000 euro aan steun via de spreekuren.

Financiële steun is toegekend voor zeer diverse doeleinden: van reiskosten voor een advocatenbezoek, bril vergoedingen, te betalen legeskosten, paspoort aanvragen, griffiekosten tot het laten uitvoeren van een abortus.  

15 personen werden verwezen naar het vreemdelingenloket van de gemeente Rotterdam voor opvang in de Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV).

Daarnaast kwamen er nog talloze telefoontjes binnen met vragen om hulp en verzoeken tot ondersteuning bij (juridische) vraagstukken. Deze telefoontjes kwamen van individuele hulpvragers en maatschappelijke organisaties binnen en buiten Rotterdam.

Opvang

We boden opvang aan 8-12 personen per maand gedurende 2021.

De meesten daarvan vielen binnen de LVV (Landelijke Vreemdelingen Voorziening): in totaal bijna 4000 nachten. Voor hen probeerden we, samen met gemeente, IND, DT&V en partner-organisaties een duurzame oplossing te vinden.

In ons pand op Katendrecht hebben we 18 bedden, 3 daarvan bewaren we voor opvang buiten de LVV om. De LVV wordt gefinancierd door de gemeente Rotterdam.

In 2021 hebben we ongeveer 6 migranten opvang gegeven die niet werden betaald door de gemeente, sommigen slechts voor een paar weken, maar drie van hen gedurende het hele jaar. Zij konden geen legale oplossing vinden, maar deels vanwege de lockdown ook geen alternatief regelen met behulp van hun eigen netwerk. Voor één vrouw met kinderen werd wel een legale oplossing gevonden, maar (nog) geen woning.

Op verzoek van de gemeente deden we ook dertien keer een dossieronderzoek naar het vluchtverhaal en de asielprocedure van een vreemdeling binnen de LVV.

Vice Versa:
Vrijwillige terugkeer

2021 zag het einde van terugkeerproject Vice Versa 5.0 en de start van Vice Versa 6.0.

Op 31 mei eindigde het driejarige project Vice Versa 5.0. Gedurende het gehele project zijn 157 migranten begeleid uit 25 landen, waarvan er 95 zijn teruggekeerd. 54 migranten zijn afgemeld om verschillende redenen en 8 migranten zijn meegegaan naar het nieuwe project. Tijdens de begeleiding is ondersteuning geboden bij het verkrijgen van reisdocumenten, medische en psychosociale problemen, herstel van contact met familie en netwerk, trainingen en het opstellen van een herintegratieplan in samenwerking met de partner in het land van herkomst.

Vice Versa 6.0 startte op 1 juni en loopt tot 1 juni 2024. Gedurende de eerste maanden zijn 10 migranten teruggekeerd naar Armenië, Eritrea, Filipijnen en Indonesië. Na terugkeer worden ze in hun land van herkomst begeleid en gemonitord door onze eigen partners (Eritrea, Filipijnen, Indonesië en Suriname), missies van IOM of ngo’s uit het ERSO netwerk.

Natuurlijk werd dit jaar getekend door de coronacrisis. Dit had weerslag op alle aspecten van het project. Vluchten waren beperkt, voorlichting geven was vaak niet mogelijk of moest op afstand en cliënten live spreken kon maar zeer beperkt.

Activering

Taalschool

2021 heeft grotendeels onder invloed van Corona en lockdowns gestaan. Bij elkaar komen met grotere groepen bleef buitengewoon lastig.

1 op 1, of hooguit met een drietal cursisten, werd door taaldocenten online les gegeven.   

Vanaf de 2e helft van 2021 zijn de taallessen weer klassikaal opgestart. Met een enthousiast team van 5 docenten kon er iedere ochtend aan 1 groep tegelijk lesgegeven worden. Iedere ochtend namen steeds 8-16 cursisten deel. En onderscheid werd gemaakt in beginners en gevorderden.

Steeds met inachtneming van de Corona regels en gebruik makend van een CO2 meter in de lesruimte tbv de ventilatie.

ROS Naaiatelier

In 2021 hebben we het ROS naaiatelier opgestart.

Onder begeleiding van Maria Elena, een enthousiaste naaidocent, werd iedere woensdagmiddag naailes gegeven. Gemiddeld nemen er 3-5 vrouwen aan deel. Voor hen is het een manier om onder begeleiding de basisvaardigheden van het naaien, maar ook bijvoorbeeld het ontwerpen bij te brengen. Kennis en vaardigheden kunnen van groot belang zijn om zelf in de toekomst een bedrijfje op te starten, in Nederland, in het land van herkomst of elders.

Jongerenpanel

Vanaf september 2021 zijn er bij het ROS zeven 'Nederlandse' ongedocumenteerde jongeren in begeleiding.

3 van deze jongeren krijgen begeleiding in het aanvragen van een studieverblijfsvergunning, 3 zitten momenteel nog op het mbo en de laatste is nog zoekende naar de studiemogelijkheden. Deze jongeren worden ambulant begeleid en worden maandelijks uitgenodigd op gesprek.

Een deel van de ‘Nederlandse’ ongedocumenteerde jongeren is in 2021 actief bezig geweest om de ervaren knelpunten in gemeente Rotterdam op papier te zetten. Het doel voor 2022 is om deze met de kinderombudsman van Rotterdam te bespreken en om te kijken naar de mogelijke oplossingen.

In de opvang verblijven nog twee jongeren. Dit zijn jongeren die pas sinds kort in Rotterdam wonen. Deze worden op juridisch, financieel en maatschappelijk gebied begeleid. Er wordt 1 keer in de week een voortgangsgesprek ingepland.

Voor alle jongeren geldt dat er, indien nodig, financieel wordt ondersteund. De behoefte ligt per persoon anders. Het ROS heeft dankzij de verschillende fondsen geholpen met het verkrijgen van een fiets, een laptop, een badpak en boeken. Ook is er voor alle jongeren een Rotterdampas aangevraagd. De gemeente bepaalt eind maart 2022 of deze verleend worden. 

Beleidsbeïnvloeding / voorlichting

Lokale beleidsbeïnvloeding

In nauwe samenwerking met lokale ngo’s als de Pauluskerk, Nico Adriaans Stichting en Vluchtelingenwerk heef het ROS in 2021 gesprekken gevoerd met raadsleden, wethouder en gemeente over opvang en begeleiding van ongedocumenteerden in de stad. Speerpunten in beleid waren en zijn nog steeds: kwalitatieve en menswaardige 24-uurs opvang voor ongedocumenteerden zonder onderdak, laagdrempelige toegang tot noodzakelijke medische zorg, laagdrempeliger toegang tot MBO/HBO onderwijs voor ver-Nederlandste 18+ers (“Dreamers”),  ruimere mogelijkheden rondom stage, werk, vrijwilligerswerk, trainingen en cursussen.

In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen hebben we onze visie op ongedocumenteerden in Rotterdam gedeeld met de verschillende partijen in de stad. Momenteel voeren we kennismakingsgesprekken met nieuwe gemeenteraadsleden en fracties, oa Groenlinks, Volt, Bij1, CU en D66.      

Landelijke beleidsbeïnvloeding:

In nauwe samenwerking met ngo’s uit met name Amsterdam, Utrecht en Eindhoven hebben we in aanloop naar de landelijke verkiezingen 2021 een kieswijzer ontwikkeld en gepubliceerd, aan verkiezingsdebatten in Rotterdam en Amsterdam deelgenomen en deze georganiseerd. Voor en na de verkiezingen gesprekken gevoerd met parlementariërs.

Om de toekomst van de LVV (Landelijke Vreemdelingen Voorziening) onder acceptabele condities veilig te stellen hebben wij er samen voor gezorgd dat de 5 LVV steden (Rotterdam, Utrecht, Groningen, Eindhoven en Amsterdam) met de VNG gezamenlijk optrekken richting staatssecretaris en ministerie. LVV zal in 2023 voortgezet worden, maar de condities zijn nog volstrekt onduidelijk.   

Voorlichting en kennisoverdracht

In oktober 2021 gaven we 2 x een gastcollege over de kwetsbare positie van zwangere vrouwen zonder verblijfsvergunning aan zo’n 25 medicijnstudenten van Erasmus Universiteit. We zijn inmiddels een vast onderdeel in dit studieprogramma. 

In november gaven we een uitgebreide workshop in het kader van “Programme training course Migration and Local Authorities” van The Hague Academy aan 18 medewerkers, ambtenaren en wetenschappers van migratieprojecten en migratieonderzoeken uit Afrika, Midden-Oosten en Zuid-Amerika. Vanwege de waardering van deze cursisten zijn we ook dit jaar opgenomen in het programma van The Hague Academy. 

Daarnaast kwamen studenten van de PABO Zwolle en studenten van de Universiteit van Gent op werkbezoek naast een aantal studenten die voor hun masterscripties onderzoek kwamen doen.

ROS in de media

Stichting ROS haalde in 2021 de (landelijke) media:

• Oneworld noemde ons in een stuk over de QR-code en over de corona-vaccinaties

• In Trouw publiceerden we samen met ASKV een opiniestuk over de LVV

• In Arminius deden we in aanloop naar de verkiezingen mee aan een groot debat over arbeidsmigratie

Verkiezingen

Wat hebben we bij ROS gedaan rondom de 2e kamer verkiezingen in maart 2021 en in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2022?

Vooral samen met LOS, ASKV (Adam), Vluchtelingen in de Knel (Eindhoven) en SNDVU (Utrecht) hebben we samen opgetrokken bij de gemeenteraadsverkiezingen. Er is nog in 2020 een online website een stemwijzer ontwikkeld en middels gesprekken en deelname aan discussies, input geleverd rondom het thema ongedocumenteerdheid. Speerpunten waren onder andere: het terugbrengen van de discretionaire bevoegdheid en het voortbestaan van de LVV.

In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 heeft ROS, samen met de Pauluskerk en de NAS alle partijen in de raad van input voorzien. Belangrijkste aandachtspunten waren: de garantie van menswaardige opvang en begeleiding in de stad, verruimde toegang tot (vrijwilligers-)werk, stages, opleidingen, en trainingen t.b.v. empowerment van mensen en het vergroten van de zelfredzaamheid. Ook hebben we het over de positie van mensen die onterecht geregistreerd staan als “ staatloos”  waardoor zij in de problemen komen.

In de verkiezingsprogramma’s van nieuwkomers BIJ1 en Socialisten010 konden we  teruglezen dat deze partijen terdege oog hebben voor de belangen van ongedocumenteerde migranten in de stad. Voor het programma van Groenlinks is input geleverd maar uiteindelijk heeft geen enkele andere partij hier aandacht aan besteed in Rotterdam.

Cijfers over terugkeer

Voorlichting :

2 voor doelgroep VV 5.0

3 voor doelgroep VV6.0

2 voor ketenpartners

Teruggekeerd:

12 deelnemers VV 5.0

10 deelnemers VV 6.0

In begeleiding:

18  deelnemers VV 5.0

21 deelnemers VV 6.0

Educatie:

1 keer businesstraining i.s.m. Filmis voor Filipijnse migranten, 15 deelnemers.

2 deelnemers zijn persoonlijk begeleid door businesstrainer bij maken businessplan.

3 deelnemers hebben schilderopleiding gedaan bij het Albeda College.

Toekomst Oriëntatie

Voor bewoners van de opvang, en soms mensen daar buiten, organiseren we groepsgewijs toekomst oriëntatie. In 2021 hebben hier drie mensen aan meegedaan. Dat is minder dan normaal, i.v.m. de Coronabeperkingen, maar dit halen we in 2022 in. De deelnemers hebben uitgebreid voorlichting gekregen over basisrechten, juridische mogelijkheden, terugkeer of doormigratie. Daarnaast doen we reflectie opdrachten en groepsgesprekken om vanuit nieuwe perspectieven naar de toekomst te leren kijken.

Sprekersacademie

Stichting ROS geeft samen met ongedocumenteerde Rotterdammers inspirerende gastlessen aan middelbare scholen. We werkten ook in 2021 samen met de opleiding Social Work van de Hogeschool Rotterdam om ongedocumenteerde sprekers te trainen hun verhaal in te zetten in een gastles. Daarnaast geven we gemiddeld 4 x per jaar lessen op middelbare scholen in de regio.

Onderwijsconvenant

In navolging van Amsterdam wordt er in 2022 gewerkt aan een Rotterdams onderwijsconvenant tussen gemeente en onderwijsinstellingen (Mbo/Hbo/Wo). Hierin zal vastgelegd worden dat ondertekenaars zich in gaan zetten om drempels binnen het onderwijs voor ongedocumenteerde 18+ ers te verlagen. Gesprekken zijn gaande oa met de kinderombudsman om gezamenlijk een organiserende, aanjagende en coördinerende rol op te pakken.    

Aanpak mensenhandel / meldingsbereidheid

Binnen ROS is een aandachtsfunctionaris mensenhandel / uitbuiting. In samenwerking met de gemeente, Fairwork, Humanitas en de Pauluskerk hebben we meegedraaid in een projectgroep mensenhandel. Hoe maak je misstanden zichtbaar, hoe maak je problemen bespreekbaar, hoe vergroot je de meldingsbereidheid bij misstanden. Een training “signalering” is gegeven aan front-office medewerkers bij de ngo’s. In het voorjaar van 2022 gaan er bij de ngo’s voorlichting gegeven worden mbt dit thema.     

Breedstedelijk Ongedocumenteerden Overleg

Het HOOR, het Rotterdams breed stedelijk ongedocumenteerden overleg, staat of valt bij het netwerken, ervaringen delen, elkaar leren kennen en makkelijk kunnen vinden. Het wordt regulier door ROS 4 x per jaar georganiseerd en voorgezeten. Dit is in het Corona jaar 2021 lastig geweest. Uiteindelijk hebben we 2 keer een live overleg gehad. De andere keren zijn ervaringen en updates via een mailing rondgestuurd. In 2022 organiseert ROS weer 4 x dit overleg.        

Landverhuizers Tours

Sinds 2021 organiseert het Verhalenhuis Belvedere rondleidingen over Katendrecht: kortgezegd ‘Kapies’. Groepen geïnteresseerden komen o.a. langs bij ROS en krijgen daar een verhaal te horen van een ervaringsdeskundige over het leven zonder papieren. De tours leveren altijd mooie gesprekken op!