Beste lezer,

Vanaf de oprichting van het ROS 18 jaar geleden heeft ons werk altijd 3 pijlers gehad, die we als bestuur bij de start van de organisatie samen met de 2 medewerkers die het ROS toen had hebben bedacht.

1. De 1e lijn, de directe hulp en ondersteuning aan mensen zonder papieren

2. De 2e lijn, het toerusten van mensen en organisaties die met deze groep te maken hebben

3. De 3e lijn, de beleidsbeïnvloeding en lobby richting beleidsmakers en politiek.

Die 3 pijlers waren wat ons betreft in 2005 onlosmakelijk met elkaar verbonden en hebben ook in 2022 de basis van ons werk gevormd.

“Waarom ik zo lang voorzitter van het ROS ben geweest? Omdat het een organisatie is met gedreven mensen, betaald of vrijwillig. Die een lange adem hebben en mensen niet willen pamperen, maar hen zien als zelfstandige mensen die zelf richting geven aan hun leven.

Voor de toekomst hoop en verwacht ik dat het ROS die spirit vasthoudt. Dat migratie iets is van alle tijden en ieder mens dezelfde basisrechten heeft, zoals onderdak, middelen voor levensonderhoud en gezondheidszorg.”

Door: Hanny de Kruijf, eind 2022 afgezwaaid na 18 jaar voorzitter van Stichting ROS.

Spreekuren

In 2022 organiseerden we 90 spreekuren. Op maandagen en donderdagen liep het gebouw aan de Rechthuislaan vol met migranten zonder verblijfsvergunning, met verschillende hulpvragen.

Een overzichtje.

In 719 spreekuur-consulten schreven we 590 Erasmus-paspoorten uit, zodat zij bij een dokter terecht konden. 14 personen verwezen we succesvol naar de LVV. 11 personen kregen financiële ondersteuning voor legeskosten, abortus of een DNA-test om bijvoorbeeld ouderschap aan te kunnen tonen van een Nederlands kind.

Daarnaast kwamen er nog talloze telefoontjes binnen met vragen om hulp en verzoeken tot ondersteuning bij (juridische) vraagstukken. Deze telefoontjes kwamen van individuele hulpvragers en maatschappelijke organisaties binnen en buiten Rotterdam.

Opvang

We boden in ‘22 opvang aan 39 personen, waarvan 4 kinderen. In totaal sliepen zij 6302 nachten in ons pand op Katendrecht.

De meesten daarvan vielen binnen de LVV (Landelijke Vreemdelingen Voorziening): in totaal 4119 nachten. Voor hen probeerden we, samen met gemeente, IND, DT&V en partner-organisaties een duurzame oplossing te vinden.

In totaal hebben we 21 bedden, 4 daarvan bewaren we voor opvang buiten de LVV om. De LVV wordt gefinancierd door de Rijksoverheid.

In 2022 hebben 17 migranten op de zogenaamde ‘ROS-bedjes’ geslapen, in totaal 2183 nachten.

Op verzoek van de gemeente deden we 14 keer een ‘juridische check’: dossieronderzoek naar het vluchtverhaal en de asielprocedure van een vreemdeling binnen de LVV.

Vice Versa

Vrijwillige terugkeer in 2022:

• Begeleid: 61 migranten

• Teruggekeerd: 41 migranten.

De man op deze foto was achter zijn jongere familieleden aan nagereisd. Hij kon zijn draai niet vinden, moest jarenlang in een AZC wachten op een huis, kwam zeer somber en fragiel bij Vice Versa terecht. Volgens onze Eritrea-specialist, die hem begeleidde in het vliegtuig, leefde hij bij thuiskomst helemaal op, zo was al op het vliegveld duidelijk. Wij denken dat het goed is dat ook naar Eritrea terugkeer mogelijk is. Als het maar op eigen initiatief is en veilig kan. Ieder verhaal is anders.

Activering

ROS organiseerde in 2022 verschillende activiteiten en cursussen voor mensen zonder verblijfsvergunning. Daarbij is steeds weer heel duidelijk dat, als het lukt om deelnemers gemotiveerd te krijgen, er een hechte gemeenschap kan ontstaan met veel ruimte voor verbinding en ontwikkeling. Zo werd de Samen Gezond-groep die Nederlandse les kreeg van Stichting Mano een hele hechte klas, en groeiden de woensdagmiddag-lunches na de Corona-tijd weer uit tot warme, levendige samenkomsten.

• Naaicursus voor beginners

• ROS To Go: cateringproject van koks in de vrouwen-opvang

• Een cursus Samen Gezond (MANO): taalles, sport en voorlichting over gezondheid

• Elke week open, gratis lunches, wekelijks een andere kok

• Danslessen, yogalessen, een fitness abonnement en zwemlessen

• Taalschool: Nederlandse les zonder drempels, 5 dagen per week, verschillende niveaus, twee uur per dag.

Toekomst Oriëntatie

De medewerkers van ROS gaven in ‘22 drie keer de cursus Toekomst Oriëntatie, waarvan één keer bij het Wereldhuis in Den Haag. De cursus bestaat uit 10 bijeenkomsten over basisrechten, toekomstperspectieven en empowerment.

Er deden in ‘22 in totaal 24 deelnemers mee aan de cursus, waarvan 6 verplicht waren door de gemeente (zij zaten in de Rotterdamse LVV).

In de cursus leren de deelnemers onder andere dat ze aangifte kunnen doen, hoe ze een dokter vinden, wat hun mogelijkheden zijn na vrijwillige terugkeer en welke routes naar een verblijfsvergunning er bestaan.

Voorlichting

Met voorlichting aan groepen studenten, ambtenaren, leerkrachten of zorgmedewerkers proberen we de kennis in de stad over ‘ongedocumenteerdheid’ te vergroten. Op deze manier hopen we dat mensen zonder papieren minder vaak tegen onwetendheid aanlopen, die vaak tot uitsluiting leidt.

Stichting ROS gaf in 2022 twee keer college aan Erasmus studenten, één keer bij de The Hague Academy en drie keer aan PABO studenten uit Zwolle. Ook studenten van de Haagse Hogeschool en internationale studenten van Edutravel zijn op bezoek geweest.

Beleidsbeïnvloeding

De Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV)

Met de Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV), de vervanger van de oude BBB, heeft ROS een haat-liefdeverhoudig. Op sommige momenten is het een onmogelijk programma waarbij mensen uitgesloten worden omdat ze niet aan toelatingscriteria voldoen, waarbij opvang wordt beëindigd zonder dat er een duurzame oplossing is gevonden, of waarbij de balans teveel overhelt naar alleen maar praten over terugkeer. In Rotterdam is het echter het enige wat de gemeente doet voor ongedocumenteerden in de stad. Mochten deze (rijks)gelden wegvallen, blijft er hier niets meer over. Dit vinden wij een buitengewoon onwenselijk scenario. In LVV-verband heeft ROS in 2022 continu overleg gevoerd met gemeente, partner ngo’s en rijkspartners. Met maatschappelijke partnerorganisaties als de NAS, Pauluskerk, Vluchtelingenwerk en het Leger des Heils was er regelmatig overleg en afstemming over hoe de belangen voor ongedocumenteerden te behartigen en opvang te verbeteren.  

ROS was actief in de landelijke samenwerking met partnerorganisaties uit Eindhoven, Utrecht, Amsterdam en Groningen om strategie naar wethouders, ministerie en staatssecretaris te bepalen en af te stemmen. Doel hierin was om het voortbestaan van de LVV veilig te stellen en om de spelregels dusdanig vast te stellen dat deze ten behoeve komen aan de mensen om wie het gaat.            

HOOR

IN 2022 hebben wij 4 keer Het Ongedocumenteerden Overleg Rotterdam georganiseerd. Bij het breedstedelijk ongedocumenteerden overleg ligt de nadruk op het versterken en in stand houden van het netwerk in de stad, elkaar weten te vinden, ervaringen uit te wisselen en nieuwe ontwikkelingen te duiden.      

Gemeenteraad

Begin 2022 hebben we samen met andere Rotterdamse maatschappelijke organisaties een brandbrief geschreven aan de wethouder met daarin het belang van de LVV voor de stad en op welke punten deze verbeterd zou kunnen worden.  

In 2022 is na de gemeenteraadsverkiezingen het nieuwe gemeentebestuur geïnstalleerd. Met de komst van nieuwe raadsleden en zelfs nieuwe partijen (Volt, BIJ1) kwam er nieuwe energie in de raad. Met raadsleden van met name CU, GL, Volt, BIJ1 en PvdD hebben we vol ingezet op een humaner en rechtvaardiger migratiebeleid in de stad. We hebben ingesproken in de raad, we hebben meegewerkt aan moties en schriftelijke vragen over Dreamers (18+ jongvolwassenen), een Citypass in navolging van enkele andere Europese steden en de zogenaamde OZO’s (Oudere Zorgbehoevende Ongedocumenteerden).

Met onze Rotterdamse partners hebben we middels een brief het nieuwe college welkom geheten en kennis laten maken met de ingewikkelde materie. Aangezien het nieuwe college aangaf graag een inclusieve stad te willen zijn hebben we aangegeven er vanuit te gaan dat  daarmee ook ongedocumenteerde migranten behoren.         

De nieuwe wethouder is op werkbezoek geweest en met hem hebben we gediscussieerd over het belang van menswaardige opvang, begeleiding en activering. En de nieuwe staatssecretaris Eric van der Burg is langs geweest om kennis te maken met het ROS en de Rotterdamse LVV.

We hebben ingesproken bij de raadscommissie om aandacht te vragen voor ongedocumenteerden in de stad en het belang van goede opvang en begeleiding.

De Dreamers campagne

Voor ongedocumenteerde jongeren loopt het leven vast zodra ze 18 worden. De wet leerplicht vervalt en naar school gaan wordt een stuk ingewikkelder, zo niet onmogelijk. Ben je voor je 18e al ergens aan begonnen, dan mag je die opleiding afmaken. Een studie of opleiding starten als je al 18 bent is echter buitengewoon moeilijk. Daar komt bij dat ook een bijbaantje nemen niet kan, rijlessen nemen en je rijbewijs halen niet kan, voor het eerst op vakantie of na geslaagd te zijn met je vrienden naar het buitenland.... niet kan. 

Samen met LOS, Kinderombudsman Stans Goudsmit en MBO en HBO instellingen hebben we in een aantal sessies onderzocht of een Rotterdams onderwijsconvenant haalbaar is. In het convenant zou afgesproken worden dat deelnemende partijen hun best zouden doen om drempels te verlagen voor ongedocumenteerde studenten.

Uiteindelijk lijkt dit in Rotterdam, zeker zonder backup van de gemeente Rotterdam, een onhaalbare kaart. Toch heeft het vooralsnog wel korte lijntjes opgeleverd.

Samen met collega ngo's uit met name Den Haag en Amsterdam, Startfoundation en de Issuemakers heeft ROS actief meegedaan aan de landelijke DreamersNL campagne die ook in 2023 doorloopt. Er zijn onderwijstafels en werkgeverstafels geweest, gesprekken met het ministerie, werkgevers en bovenal is de petitie heel veel getekend. 

Lokaal hebben we in 2022 vijf tot tien studenten begeleid met hun studie of het inschrijfproces. Begeleiding in de vorm van financiële ondersteuning voor lesgeld, het geven van advies, het vinden van een stageplek, het inschrijven aan de Hogeschool middels een studievisum of het weerbaarder maken van deze jongeren door groepsuitjes te organiseren, of ze als ervaringsdeskundigen mee te laten praten en denken. 

De spreekuren, die al jaren op dezelfde momenten worden gedraaid, hebben grote bekendheid in de stad. De bezoekers hebben een enorme diversiteit aan herkomstlanden, hulpvragen en leeftijden.

Dit geeft Stichting ROS niet alleen de kans om praktische hulp te kunnen geven, het geeft ons ook een goed beeld van de situatie in Rotterdam, en de wereld. We weten vaak als één van de eersten welke nieuwe migranten aankomen, welke problemen mensen ervaren.

In 2022 zagen we bijvoorbeeld de invasie in Oekraïne en de inflatie direct terug in de spreekuren. Ook de overbelasting van de AZC’s zorgde ervoor dat er meer mensen bij ons aanklopten die eigenlijk recht op COA-opvang hadden.

Uitgelicht: Lukeni

Helaas niet vaak, maar het gebeurt. Na jaren procederen kreeg Lukeni het recht om in Nederland te wonen, bij haar twee Nederlandse zoons. Na een tijd wachten (nog steeds in de ROS opvang) kon ze eindelijk haar eigen huis inrichten! Reden voor een kleine house-warming:

Uitgelicht: vrijwillige terugkeer

In de zomer van 2022 sloot Shushan zich aan bij het terugkeerteam. De eerste die zij naar het land van herkomst mocht begeleiden was Mevrouw Yan. Haar terugkeerwens was heel duidelijk. Ze was gekomen om te werken, maar erg ziek geworden en wilde terug naar haar familie. Helaas waren er, door Corona-maatregelen, geen vluchten mogelijk naar China, en Yan dreigde op straat te belanden.

In de tussentijd trok Yan in in de ROS opvang. Zodra vliegverkeer weer mogelijk was werd een ticket geboekt, maar de PCR-testen van China bleken zo gevoelig dat ze, zonder enige klachten, werd weggestuurd van het vliegveld.

De volgende poging mislukte vanwege een tyfoon voor de kust van China, en iedereen zag de enorme teleurstelling bij de zieke jonge vrouw. Eindelijk kwam Yan, na een lange zomer en nog 10 dagen quarantaine, aan bij haar familie.

Terugkeer is zelden makkelijk en gaat vaak gepaard met teleurstellingen. We zijn trots dat we in ‘22 toch 41 mensen hebben mogen helpen met een nieuwe start in hun oude land.

Danscursus op de Rechthuislaan:

Sakina zit klaar om haar maaltijden uit te delen tijdens ROS To Go:

Cursisten van de taalschool vieren de verjaardag van docent Wim:

Sprekersacademie

Ongedocumenteerde migranten zitten altijd vol verhalen, over migratie, uitsluiting, teleurstelling en overleven. Sommigen kunnen daar heel goed over vertellen.

Stichting ROS geeft daarom samen met ongedocumenteerde Rotterdammers inspirerende gastlessen aan middelbare scholen. Zo was het Walburgcollege in Zwijndrecht op bezoek om in gesprek te gaan met Chucks en Senait, die allebei vanuit een heel ander perspectief over hun leven zonder papieren konden vertellen.

De winter van ‘22 stond in het teken van afscheid nemen…

Afscheid nemen van Kim op het Veld, die 11 jaar lang een van de gezichten van het ROS is geweest en die de afgelopen jaren met name als projectleider Vice Versa ons vrijwillig terugkeerproject verder verfijnd en geprofessionaliseerd heeft. Mede dankzij haar inzet heeft het ROS de afgelopen 10 jaar met het Vice Versa project honderden mensen helpen remigreren.

Afscheid nemen van Tineke van de Burg, die zich bijna 10 jaar bezig heeft gehouden met de organisatie van de Toekomst Oriëntatie, mensen heeft weten te activeren, een aantal jaren het eerste Rotterdams ongedocumenteerden filmfestival (KIFF, Kaap International Film Festival) mede heeft georganiseerd en vooral ook jarenlang voor het ROS de fondsenwerving gedaan. Heel belangrijk aangezien we voor 1/3 van onze begroting afhankelijk zijn van fondsen en donaties.

In Memoriam: Cecilia Ndirangu

Op 9 november kregen we het verdrietige bericht dat één van onze bewoonsters, Cecilia Ndirangu, in het ziekenhuis was overleden. Hoewel haar gezondheid erg achteruit was gegaan in haar laatste weken, schrokken we hier wel van. Cecilia was een bijzondere, zachte en vrolijke vrouw, en al woonde ze maar een paar maanden bij ROS, we waren allemaal erg op haar gesteld. We hebben contact kunnen krijgen met nabestaanden over de hele wereld. We organiseerden een afscheidsbijeenkomst en Cecilia heeft een mooi graf gekregen.

Documentaireserie Leven in Limbo

In ‘22 werd een prachtige 4-delige Documentaireserie over ROS gemaakt en uitgezonden op NPO2. Hij is nog terug te zien op NPO-start, en geeft een indrukwekkend beeld van de problematiek. De première bekeken we samen met de hoofdpersonen, in het Verhalenhuis Belvédère:

Staatssecretaris Eric van der Burg op bezoek in de opvang:

Dreamers Qianlei en Emilia deden mee aan de campagne:

Dreamers in gesprek met Volt-raadslid Imane Elfilali:

Bestuur: Bea Kruse, Hanny de Kruijf, Has van den Hoven, Jasmina Nellestijn, Leo van Duijvendijk, Wendy Guns

Medewerkers: Connie van den Broek, Johanna Hoevenaar, Jule Corthals, Katja van Nimwegen, Kim Op het Veld, Maarten Goezinnen, Reinout Meijnen, Shushan Evoyan